Miyop Kendi Kendine Düzelir mi? Toplumsal Görme Biçimleri Üzerine Sosyolojik Bir Okuma
Toplumsal yapıların bireyler üzerindeki etkisini araştıran bir sosyolog olarak, her fiziksel olgunun toplumsal bir yansıması olduğunu düşünürüm. Görme, sadece biyolojik bir eylem değildir; toplumun bize nasıl “bakmamızı” öğrettiğiyle de ilgilidir. “Miyop kendi kendine düzelir mi?” sorusu bu bağlamda yalnızca bir göz sağlığı meselesi değil, aynı zamanda toplumsal netlik ve bireysel farkındalık üzerine derin bir metafordur. Çünkü bazen toplumlar da tıpkı miyop bir göz gibi, yakın olanı çok iyi görürken uzak olanı bulanık algılar.
—
Birey, Toplum ve Görmenin Sosyolojisi
Miyopluk, kişinin uzağı net görememesiyle tanımlanır. Ancak sosyolojik açıdan bu durum, bireylerin toplumsal perspektif darlığına benzetilebilir. İnsan, doğduğu andan itibaren kültürel normlar ve aile yapısı tarafından şekillendirilir.
Toplum, bireyin “neyi nasıl görmesi gerektiğini” öğretir:
Ne kadar uzağa bakabileceğini, hangi konulara duyarsız kalması gerektiğini ve nerede odaklanacağını belirler.
Bu durumda “miyop kendi kendine düzelir mi?” sorusu, aslında şu sorunun toplumsal bir versiyonudur: Bir birey, toplumsal kalıplardan kendi kendine kurtulabilir mi?
Yanıt, biyolojide olduğu gibi sosyolojide de karmaşıktır.
—
Toplumsal Normların Görme Alanı
Her toplumun bir “görme sınırı” vardır.
Bazı meseleler, tıpkı miyop bir gözün uzağı görememesi gibi, toplum tarafından bilinçli ya da bilinçsiz bir şekilde bulanıklaştırılır.
Bu normlar bireylerin davranışlarını belirler, farkındalıklarını sınırlar.
Örneğin; bir toplumda cinsiyet rollerine dair kalıplar o kadar güçlüdür ki, bireyler bu rolleri sorgulamadan içselleştirirler.
Bu da sosyolojik bir miyopluğa yol açar: Yakını (aile, çevre, gelenek) net görürüz ama uzak (değişim, eşitlik, farklılık) bulanıklaşır.
Toplumsal miyopluk, bireyin kendi görüşünü toplumsal beklentilerin merceğinden geçirmesiyle sürer. Gözlüğü takmadan, yani sorgulamadan yaşamak, netliği reddetmektir.
—
Cinsiyet Rolleri ve Görme Biçimleri
Sosyolojik analizlerde erkeklerin ve kadınların dünyayı algılama biçimleri, toplumsal rollerle şekillenir. Erkekler genellikle yapısal işlevlere, yani sistemin devamını sağlayan rollerine odaklanır: iş, üretim, statü, otorite.
Bu yaklaşım, onları toplumsal “mesafe”yi gözden kaçıran bir miyopluğa iter.
Çünkü sistemin içindeyken, sistemin kendisini sorgulamak zorlaşır.
Kadınlar ise daha çok ilişkisel bağlara, duygusal ağlara ve iletişime yönelir.
Toplumsal yapı tarafından duygusal emek alanına itilmiş olsalar da, bu konum onlara farklı bir görme biçimi kazandırır:
Kadınlar çoğu zaman “yakın ilişkilerdeki detayları” erkeklerden çok daha net görür.
Ancak toplum, bu derin görme yetisini “özel alanla” sınırlayarak kamusal görüşe dönüştürmez.
Bu durum, sosyolojik açıdan şu paradoksu yaratır: Erkekler yapıyı görür ama anlamını kaçırır, kadınlar anlamı görür ama yapıyı değiştiremez.
—
Kültürel Pratikler ve Görme Alışkanlıkları
Her kültür, bireylerine bir “görme biçimi” öğretir.
Kimi toplumlarda doğa, kimi toplumlarda teknoloji, kimisinde ise din merkezli bir görme pratiği gelişir.
Bu pratikler, bireyin gözlüğü gibidir:
Dünyayı nasıl algıladığını, neye odaklandığını ve neleri göz ardı ettiğini belirler.
Miyop birey gözlük takmadığında dünyayı bulanık görür.
Benzer şekilde, toplumun kültürel gözlüğünü takmadan dünyayı anlamaya çalışan birey de karmaşık bir belirsizlikle karşılaşır.
Ancak bazen bu bulanıklık bir fırsattır:
Toplumun dayattığı keskin çizgileri kaybetmek, yeni bir anlam arayışına zemin hazırlar.
—
Toplumsal Miyopluğun Tedavisi
Biyolojik miyopluk kendi kendine düzelmez, genellikle bir müdahale gerektirir.
Sosyolojik miyopluk da böyledir.
Bir toplum, kendi kör noktalarını fark etmeden değişemez.
Bu farkındalığı yaratmak, eleştirel düşünce ve katılımcı diyalog gerektirir.
Eğitim, medya ve sanat bu sürecin en güçlü araçlarıdır.
Toplum, ancak kendi bulanıklığını fark ettiğinde “net” bir geleceğe bakabilir.
—
Sonuç: Miyopluk, Görmemenin Değil, Gözlemlemenin Davetidir
“Miyop kendi kendine düzelir mi?” sorusu, hem göz hem toplum için aynı yanıtı taşır: Hayır, ama farkındalıkla değişir.
Görme, doğuştan gelen bir yeti olabilir; ancak net görmek, toplumsal bir beceridir.
Birey, kendi sınırlarını aşmaya istekli oldukça, toplum da kolektif bir “gözlük” edinir.
Bu noktada okuyucuya bir soru bırakmak gerekir: Gerçekten net görüyor muyuz, yoksa yalnızca bize gösterileni mi görüyoruz?